Attitude-Part -2
نگرش (بخش دوم)
تکلیف جلسه هفتم درس روانشناسی اجتماعی – استاد دکتر آشنا
فصل چهارم: نگرش ( تغییر و سنجش نگرش و نگرش و رفتار)
فهرست:
3. نگرش و رفتار
الف- چگونگی تاثیر نگرش ها بر رفتار
ب- چگونگی رابطه نگرش- رفتار و عوامل موثر برآن
بحث ویژه: رابطه نگرش ایمانی با رفتار
4. تغییر نگرش
4-1. تغییر نگرش های دیگران
4-2. تغییر نگرش های خود
4-3. ناکامی در تغییر نگرشها
5. سنجش نگرش
خلاصه:
3. نگرش و رفتار
آیا هر نگرشی به رفتار منجر می شود؟
اگرچه از یک سو هیچ رفتاری بدون پایه های شناختی و عاطفی محقق نمی شود و ما در اکثر موارد نسبت به آن پایه ها هشیار و دربعضی موارد ناهشیار هستیم، ولی از سوی دیگر چنین نیست که هر نگرشی حتما به رفتار منجر شود.
نظریه لاپیر در مورد تاثیر نگرش بر رفتار چه بود؟
وی با مسلم ندانستن رابطه نگرش - رفتار ،منجر شدن نگرش به رفتار را مورد آزمایش قرار داد. نتیجه این بود: گرچه نگرش به پذیرایی از چینی ها منفی است، اما در رفتار این گونه نیست و غذاخوری ها و مهمان سراها از آنها پذیرایی می کنند. به عبارت دیگر بین رفتار و نگرش رابطه ضعیفی وجود دارد. روان شناسان اجتماعی باید آنچه را که مردم عمل می کنند بسنجند؛ نه آنچه را که به زبان می آورند.
الف- چگونگی تاثیر نگرش ها بر رفتار
دو ساز و کار برای تاثیر گذاری نگرش بر رفتار کدامند؟
1- نگرش – تفکر مستدل – رفتار»»» هنگامی که فرصت کافی داریم و تفکر عمیق و دقیقی در باب نگرش هایمان داریم و کاربرد آن در رفتار را مورد سنجش قرار می دهیم. مثلا آجزن و دیگران نیرومندی قصد ما در یک موقعیت را پیش بینی کننده چگونگی رفتار ما در آن موقیعت می دانند. مثلا پذیرش کاشت مو وابسته به قصد ماست. قصد ما نیز تحت تاثیر سه عامل دیگر است: الف) نگرش ما به آن رفتار. (می ارزد یا نه که مو بکاریم؟) ب)ارزیابی دیگران. (هنجارهای ذهنی=subjective norms) ج) سخت یا آسان پنداشتن رفتار. ((این سه عامل روی قصد و قصد روی رفتار اثر دارد.)
2- نگرش - رفتار بی تامل (فازیو) »»» آنجا که باید فورا باید تصمیم گرفته و عمل کنیم. مثلا در درگیری های خیابانی فرصت فکر کردن نداریم. پس بر اساس نگرش برانگیخته شده از آن موقعیت عمل می کنیم.
ب- چگونگی رابطه نگرش- رفتار و عوامل موثر برآن
دو عامل مهم درونی و بیرونی رفتار آشکار کدامند؟ (کالیز) و به چه عواملی بستگی دارند؟
نگرش ها و فشار های محیطی که سهم هر کدام از این دو، به عوامل متعددی بستگی دارد مثل:
یک- ویژگی های نگرش:
1- ریشه های نگرش. نگرش های تثبیت شده تاثیر قویتری دارند. (نسبت به نگرشهای بر اساس شایعه) تاثیر بیشتر نگرشهای با مبنای دینی و اعتقادی (نسبت به نگرشهای سیاسی) نگرشهای تجربه شده توسط خود فرد (بی واسطه) زودتر به ذهن می آیند.
2- نیرومندی نگرش: با شاخصهایی چون شدت نگرش،(intensity) (نیرومندی عواطف مربوط) اهمیت (importance) (توجه و دقت فرد) و قابلیت دسترسی(accessibility) (دسترسی ذهنی که هر چه نگرش ها فرعی تر و هیجانی تر باشند، قابلیت دسترسی کمتر خواهد بود.)
دو- ویژگی های فرد صاحب نگرش: تاثیر تفاوت های فردی. مثل این که در تصمیم گیری های عملی بیشتر تحت تاثیر نگرش هایمان باشیم یا انتظارات و گفته های دیگران؟ (خود نظارتی=self monitoring)
سه- ویژگی های موقعیتی: مثل مواردی که هنجار اجتماعی باعث می شود نتوانیم نگرش خود را ابراز کنیم. یا الزام زمانی: وقتی که فرصت نداریم به ابراز نگرش و عمل طبق آن بپردازیم. ونیز زفتاری که قبلا انجام دادیم؛ اگر مخالف نگرش کنونی ما باشد!
بحث ویژه: رابطه نگرش ایمانی با رفتار
چگونه نگرش ایمانی به رفتار تاثیر دارد؟
نگرش ایمانی به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر رفتار موثر واقع می شود. مستقیم مثل تمام تکالیف رفتاری (نماز، روزه و ...) غیر مستقیم (حالات روان شناختی) مثل مدرسه سازی (بخاطر بخشندگی که آن به خاطر ایمان باشد.) بعضی حالات روان شناختی موثر بر رفتار عبارتند از: آرامش روانی، عدم ترس و حزن، اعتماد به خدا و صبر.
4. تغییر نگرش
4-1. تغییر نگرش های دیگران (اثر متقاعد سازی =persuation)
عوامل ناکامی و موفقیت تلاشهای متقاعد سازانه (پیام های بازرگانی، سخنرانی ها و ...) را بررسی کنید.
روان شناسان اجتماعی متقاعد سازی را در قالب دو روی آورد مهم سنتی و شناختی بررسی می کنند.
یک- روی آورد سنتی: (traditional approach) که به رویکرد ییل مشهور است در پی شناسایی ویژگی های منبع پیام، خود پیام و مخاطبان پیام است. مجموع این ویژگی ها باعث متقاعد سازی می شود. براساس الگوی یادگیری برای تغییر نگرش باید تقویتی قوی تری از تقویت نگرش قبلی حاصل شود. برای تغییر نگرش باید ابتدا توجه به پیام جدید، ادراک و سپس پذیرش آن صورت گیرد. آنگاه نگرش تغییر می یابد. متقاعد سازی متخصص ها بیشتر از غیر آنهاست. پیامهای غیر مستقیم موفق ترند. پیام دهندگان حذاب موفق ترند. تاثیر پذیری بیشترِ بعضی ها از پیام ها و حوادث نامربوط و آشفته. با «اعتماد به نفس» ها دیرتر تغییر نگرش می دهند. استدلال دو سویه در هنگام مقاومت دیگران بهتر است. (اشاره به نقاط مثبت و منفی) سریع و با تسلط صحبت کردن بیشتر تاثیر دارد. ایجاد هیجانهای شدید مثل ترس متقاعد کننده تر است.
دو- روی آوررد شناختی: (cognitive approach) به جای پرداختن به چه کسی، چه پیامی و با چه سطحی از تاثیر به فرآندی شناختی متمرکز می شود که تعیین کننده کیفیت متقاعدشدن افراد است. (تحلیل پاسخهای شناختی فرد به هر پیام)
از الگوهای روی آورد شناختی، منظور از الگوی قطعی-احتمالی (ELM=the Elaboration-Likelihood Model)چیست؟
فکر کردن به پیام و استدلال آن و ساتدلالات احتمالی ذکر نشده که باعث تغییر یا عدم تغییر نگرش می شود. بر این اساس دو فرآیند شناختی محتمل است:
یک - مسیر مرکزی (central route): توجه کامل و دقیق به پیام اقناعی»پردازش دقیق»درجه تغییر نگرش به قوت استدلال بستگی دارد.
دو- مسیر پیرامونی (peripheral route): توجه کم و سطحی به پیام اقناعی» عدم پردازش دقیق اطلاعات» درجه تغییر نگرش به وجود نشانه های اقناعی (زیبایی، موقعیت برتر و شان و مقام پیام دهنده) بستگی دارد.
تغییر نگرشهای حاصله از مسیر مرکزی از لحاظ زمانی پایدارتر، در مقابل تلاشهای متقاعد سازی بعدی مقاومتر و به عمل خیلی نزدیک تر است.یک تغییر واقعی در شیوه فکر کردن است درحالی که تغییر نگرش ناشی از مسیر پیرامونی بازتابی از محرکهای خاص است که با رفتن آن محرکها، آن تغییر نیز از بین می رود.
از الگوهای روی آورد شناختی، منظور از الگوی نظام دار- اکتشافی(the heuristic- systematic model) چیست؟
پردازش های نظام دار و اکتشافی در مقابل یک پیام به راه می افتند. (نظامدار=داوری درباره درستی پیام و ارزیابی استدلالها) (اکتشافی= توجه به ابعاد غیر محتوایی=استفاده از قواعد اکتشافیمثل نگرشهای قبلی، دیدگاههای شخصی و طرح های ذهنی)
الگوهای هماهنگی شناختی(cognitive consonance) بر چه مبتنی است؟
باورها و رفتارهای متعدد ما با یکدیگر هماهنگ هستند. الگوی ناهماهنگی شناختی روی دیگر این قضیه است.
4-2. تغییر نگرش های خود (ناهماهنگی شناختی)
قواعد متعددی که در تغییر نگرش خود تاثیر دارد کدامند؟
قواعد شرطی سازی، بازگشت ناپذیری، تاثیر تماس، تاثیر وانمود سازی و نقش ایفا کردن، تاثیر برجستگی و امثال اینها که تحت عنوان ناهماهنگی شناختی جای می گیرند. ناهماهنگی بین شناختهای فرد یا بین شناخت و رفتار حالتی نامطبوعست که معمولا به یکی از سه صورت زیر در کاهش آن می کوشیم:
الف- تغییر نگرش یا رفتار ب- اضافه کردن اطلاعات موافق ج- ناچیز شمردن (trivialization) پیامدها
غالبا رفتار از نگرش متابعت می کند، ولی رفتار جدید نیز می تواند باعث نگرش جدید شود.
از دیگر عوامل تغییر نگرش می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1- تایید اجباری، (forced compliance)
2- دلیل کم منجر به ناهماهنگی زیاد می شود. (less-leads-to-more effect) پس تغییر نگرش وسیع است. (در مقابل وقتی ادله قوی برای انجام رفتار ضد نگرش داریم، ناهماهنگی شناختی ضعیف است، پس تغییر نگرش کم است.)
3- تقابل (مقابله به مثل=reciprocity) در مقابل پیام کسی متقاعد می شویم که در مقابل پیام ما متقاعد شود.
4- چارچوب پیام (message framing) شکل پیام صرف نظر از محتوا (یعنی مثبت یا منفی بودن، ترس یا امید دادن) بستگی به مخاطب دارد. به عنوان مثال کسانی که خودپنداره شان بر مغایرت خود آرمانی با خود ایده آل متمرکز است پیام های منفی موثرتر و بالعکس برای کسانی که خودپنداره شان بر مغایرت خود بالفعل با خود مورد انتظار دیگران متمرکز است، پیامهای مثبت موثر تر است.
5- میزان تعلق گروهی
6- نقش تبلیغات (دقیقتر» امکان تغییر کمتر)
7- خصایص شخصیتی (هوش، کنجکاوی، نیازهای شناختی و عزت نفس)
8- ویژگی های نگرش (شدت بیشتر» تغییر کمتر؛ پیچیده تر» امکان تغییر کمتر؛ درجه تغییر نگرشها؛ درجه هماهنگی نگرشها (کاهش آن» افزایش تغییر)؛ اساسی تر بودن نیازهای مرتبط با نگرش» تغییر کمتر.)
4-3. ناکامی در تغییر نگرشها
عوامل ناکامی در تغییر نگرشها کدامند؟
1- واکنش مخالف: (reactance) دفاع از آزادی شخصی خود. عکس العملی منفی به تلاش کسانی که می خواهند آزادی ما را محدود کنند تا به گونه ای رفتار کنیم که انها می خواهند. به این حالت تغییر نگرش منفی (negative attitude change) گویند.
2- پیش آگاهی: (forewarning) مثلا بدانیم که یک سخنران سیاسی می خواهد رای ما را به دست آورد.
3- اجتناب گزینشی: (selective avoidance) از هر گونه اطلاعاتی که با نگرشهای ما در تضاد باشد، اجتناب کنیم.
5. سنجش نگرش
چرا مقیاسهای سنجش نگرش از دقت و کاربرد کافی برخوردار نیست؟
نگرش امری عینی نیست. اولا: ممکن است بعضی نگرشها ناهشیار باشند. ثانیا: حتی گاهی نگرش هشیار هم ابراز نمی شود. ثالثا: نمی دانیم پاسخ فرد، ریشه در کدام از یک حیطه های شناختی، عاطفی یا آمادگی رفتاری فرد دارد. پس به یک آزمون نگرش سنج مرکب و جامع نیاز داریم که اولا سه مولفه نگرش فرد نسبت به یک موضوع را به صورت جداگانه سنجش کند. ثانیا با کمک روش فرافکن، پاسخها عکس العملی نباشد.ثالثا نمره های به دست آمده از سه مولفه را بر روی یک مقیاس خطی منطبق کند. تاکنون چنین چیزی اختراع نشده.
مهمترین روشهای سنجش نگرش کدامند؟
الف- مقیاس فاصله اجتماعی(social distance scale) سنجش نگرش به ملیتها در یک طیف هفت درجه ای
ب- مقیاس ترستون: موافقت یا مخالفت با جمله ها
ج- مقیاس لیکرت
د- مقیاس آمادگی رفتاری (اگر در موقعیت خاص قرار گیرد، چه رفتاری انجام می دهد؟)
ه- مصاحبه های زمینه یابی (survey interview)
و- استفاده از روشهای فرافکن تا پاسخها کمتر واکنشی باشد.
سلام
واقعا ازشما متشکرم امیدوارم موفق باشید
اما یه سوال:می خواستم بپرسم خلاصه ی فصل های دیگه کتابو ندارید؟اگه دارید میشه به این ادرس ایمیلش کنید
اجرکم عندا..