نسخه قابل چاپ

þ [بارون، بایرن]: اسناد به تلاش ما در فهم علل رفتار دیگران و نیز رفتار خودمان اشاره دارد. [هایدر]: اسناد عبارت از فرآیندی است که افراد به کار می گیرند تا رویدادها یا رفتارها را به عوامل زیر بنایی خود پیوند دهند.

þ نتایج بدست آمده از اسناد نقش مهمی در بسیاری از جنبه های رفتار اجتماعی از جمله متقاعد سازی، پیش داوری، نفوذ اجتماعی و...دارد.

þ او می گوید برای شرکت موفق در تعامل اجتماعی باید بتوانیم محیط اجتماعی خود را به طور موثری بفهمیم و آن را پیش بینی و مهار سازیم. او برای این نظر دو مبنا دارد: الف) رفتار را معلول فرض می کنیم و دنبال علّت می گردیم. دو نوع علت وجود دارد: 1) درونی (فردی) و 2) بیرونی (محیطی). ب) «ادراک کوشش» است که دو مولفه دارد: الف) قصد عمل کننده ب) میزان کوشش وی برای انجام عمل

þ الف) توانایی انجام عمل ب) کوششی که برای انجام عمل صرف می شود.

þ عوامل درونی و بیرونی رابطه ی افزایشی و کاهشی دارند (یعنی اگر عامل بیرونی بسیار دشوار باشد عمل انجام نمی شود و اگر خیلی ساده باشد، توانایی زیادی لازم نیست) و مولفه های عامل درونی رابطه مهمی دارند که اگر یکی نباشد بودن دیگری هم فایده ای ندارد و به هیچ عملی منجر نخواهد شد.

6) عقاید زیر بنایی هایدر با کدام دو بیان اسنادی بنیادین در ارتباط است؟

þ الف) آیا عمل معلول گرایش های درونی است یاعوامل بیرونی؟ ب) اگر درونی است عمدی است یا نه؟

þ [کلمن]: نظریه ی هایدر قابل بررسی عملی بوسیله ی آزمون تجربی نبوده و بدون تفسیر و بیان جونزوریویس و کلی ممکن بود در میدان روانشناسی اجتماعی پا به عرصه وجود نگذارد.

8) اساس نظریه ی استنباط متناظر که توسط جونز و ریویس مطرح شد، چه بود؟

þ این نظریه در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه بر اساس اعمال آشکار دیگران استنباط کنیم که آنان دارای صفات خاصّی هستند که در گذر زمان نسبتاً ثابت باقی می ماند.

9) چرا انجام نظریه ی استنباط متناظر ساده نیست؟

þ زیرا غالباً رفتار افراد منعکس کننده ی «انتخاب ها» یا «صفات» آنان نیست بلکه به این علت کاری انجام می دهند که عوامل بیرونی برای آنان حیطه ی گزینش کمتری باقی گذاشته است.

10) چهار موقعیت خاص رفتاری مطابق نظریه جونز و دیویس کدام است؟ þ الف) عدم مطلوبیت اجتماعی ب) داشتن آزادی عمل و حق انتخاب

11) موقعیت «عدم مطلوبیت اجتماعی« چگونه ما را به گرایش های پایدار فرد هدایت می کند؟

þ در صورتی که فرد رفتارهایی را که از نظر اجتماعی مطلوبیت و جاذبه ای ندارد یا مطلوبیت آن کم است را بروز دهد(در حالی که می تواند ضد آن را نشان دهد) می توان رفتار واقعی او را فهمید.

12) نتایج آزمایش جونز وهریس در «داشتن آزادی عمل و حق انتخاب« چه بود؟

þ نتایج نشان داد که در موقعیت موافق با کاسترو به صورت آزادانه، نگرش واقعی به او اسناد داده شده است.

13) عدم انطباق با نقش اجتماعی چگونه به اسناد کمک می کند؟

þ رفتاری که بر اساس ایفای نقش اجتماعی باشد لزوماً انگیزه ها یا باورهای اساسی شخص را نشان نمی دهد. اما رفتارهایی مغایر نقش های اجتماعی متعارف را می توان به صفات و گرایش های درونی اسناد داد.

14) چگونه به وسیله ی «انتظارات» می توانیم به اسناد گرایشی(درونی) اطمینان بیشتری داشته باشیم؟

þ انتظاراتی که بر اساس اطلاعات از گذشته ی فرد شکل گرفته است می تواند به ما کمک کند تا از استنباط های علی عجولانه خودداری کنیم. بر اساس این اطلاعات می توانیم از رفتار موافق با انتظارات استنباط کنیم که اسناد به صفات پایدار و درونی فرد صحیح است.

15) نام نظریه ی «کلی» چه بود و چه ویژگی هایی داشت؟

þ نام آن «الگوی تغییر همگام» است و منسجم ترین و جامع ترین تحلیل از اسناد است.

þ اگر علت معینی همیشه با یک رویداد خاص همراه شود و آن رویداد در غیاب آن علت اتفاق نیفتد، ما این رویداد را به آن علت اسناد می دهیم.

17) سه ویژگی که افراد از آن بهره می جویند چیست و چرا چنین می کنند؟

þ افراد از سه نوع اطلاعات بهره می جویند تا به اسنادعلمی دست یابند: الف) اشیای محرک ب) عمل کنندگان ج) موقعیت ها

18) «اشیای محرک» چگونه به اسناد علّی کمک می کنند؟

þ اگر رفتار با محرک مانند سایر محرکها باشد، تمایز کم است و نتیجه ای ندارد اما اگر عکس العمل نسبت به یک محرک خاص، متفاوت از دیگر محرکها باشد تمایز زیاد می شود و رسیدن به اسناد را تسهیل می بخشد.

19) «عمل کنندگان» چگونه به اسناد علّی کمک می کنند؟

þ هرچه شمار افرادی که به یک نحو واکنش نشان می دهند، بیشتر باشد. «توافق» بیشتراست. توافق کمتر معرف «اسناد به شخص یا موقعیت» و توافق بیشتر معرف «اسناد به محرک خارجی» است.

20) «موقعیت ها» چگونه به اسناد علّی کمک می کنند؟

þ هرچه واکنش شخص در زمانها و وقعیت های مختلف ثبات بیشتری داشته باشد همسانی بیشتر و نیل به اسناد راحت تر می شود.

þ الف) تمایز: زیاد ب) توافق: زیاد ج) همسانی: زیاد

24) تحلیل علّی که کلی توصیف می کند، چه وقت رخ می دهد؟

þ الف) [هارکنس]: هنگامی که مسئله واقعاً مهم و پیچیده است (زیرا در اینصورت افراد اطلاعات را به صورت نظام مند و مطابق الگوی تغییر همگام پردازش می کنند) ب) [بارون]: هنگامی که حوادث غیر منتظره اند.

þ الف ) علاوه بر علت یابی درونی و بیرونی، آنگونه که هایدر و کلی مطرح کردند، ابعاد دیگر را نیز در بر می گیرد. ب) نقش واسطه ای مهمی از جنبه ی شناختی دارد و ما را در تصمیم گیری برای پیامدهای اسنادعلّی یاری می کند. ج) واکنش های هیجانی و احساسات متفاوتی را که به تبع اسنادهای علّی گوناگون به وجود می آیند توجیه می کند.

	غیر قابل مهار		قابل مهار
	بیرونی	درونی	بیرونی	درونی
پایدار	دشواری تکلیف	توانایی هوش	پیش داوری معلم/ کمک همکلاسی	اهل مطالعه بودن / پشتکار
ناپایدار	شانس	حال و حوصله / بیماری	شرکت در کلاس فوق العاده	کوشش بالفعل / توجه موقع امتحان

þ [واینر]: نوع احساسات افراد به نوع اسناد آنان بستگی دارد.

	درونی	بیرونی	مهار نشدنی	مهار شدنی	پایدار	ناپایدار
موفقیت	غرور	خوشحالی	ـــــ	ـــــ	ـــــ	ـــــ
شکست	شرمساری	عصبانیت	افسردگی	تقصیر	افسردگی	تقصیر

þ [ پیاژه]: اسنادِ مسئولیت، اساساً فرآیندی عقلانی است که در طی مراحل شناختی منظم فرد آموخته می شود. اما وقتی کسی را مسئول می دانیم، علاوه بر اینکه عمل را معلول او می دانیم، به عمدی بودن، پیامدهای عینی و... آن نیز توجه داریم. در این زمینه سوگیری هایی وجود دارد که موجب می گردد رفتار فرد به اشتباه به علل درونی یا علل برونی اسناد داده شود و به نتیجه گیری نادرست بیانجامد. به این سوگیری ها اصطلاحاً «منابع اساسی خطا در اسناد» می گوییم.

29) رابطه ی روانشناسی اجتماعی با منابع اساسی خطا در اسناد چیست؟

þ توضیح اینکه شرط لازم در مورد مسئول دانستن افراد نقش داشتن علل درونی در بروز عمل است.

þ الف) خطای بنیادی اسناد ب) اثر عامل ـ ناظر ج) سوگیری خدمت به خود

þ [راس]: نادیده گرفتن و بی اهمیت قلمداد کردن علل بیرونی و در مقابل، توجه به علل درونی و گرایشی

þ علت آن است که ما هنگام مشاهده رفتار دیگران توجه خود را به خود اعمال معطوف می کنیم و به موقعیت وقوع آنها یا اصلا اهمیت نمی دهیم یا بهای خیلی کمتری نسبت به عوامل درونی می دهیم.

þ اگر شخصی را از عوامل موقعیتی تأثیر گذار به اعضای گروههای ناشایست و مثل آن در اجتماع آگاه کنیم، او هم چنان خود آنان را مسئول وضعیت ناگوار خویش قلمداد می کند.

þ ایمان مانعی است درونی که از هر گونه تفسیر گفتار و رفتار دیگران به صورتی که موجب جدایی و اختلاف مومنان از یکدیگر بشود، جلوگیری می کند و اسناد را در جهت گیری به نفع افراد جامعه سوق می دهد.

35) مثالهای اسناد درونی در گفتار دیگران «در تعالیم اسلامی» چیست؟

þ الف) یا ایها الّذین آمنوا...لا تَقولوا لِمَن القی اِلیکُم السلام لَست مومناً . ب) یا ایها الّذین آمنوا اجتنبوا کثیراً من الظنّ ان بعضَ الظنّ اثم. ج) امیرالمومنین: ضَع امرَ اخیکَ علی احسَنِه

36) مثال های «نیکوترین وجه در تفسیر اعمال دیگران» کدام است؟

þ الف) لَولا اِذا سَمعتموه ظن المومنونَ و المومناتُ بانفسهم خیراً و قالوا هذا افکٌ مبینٌ ب) اذا اتهم المومن اخاه انماث الایمان من قلبه کما ینماثُ الملح فی الماء(انماث: حل شده)

37) راه نیکوترین وجه در تفسیر اعمال دیگران چیست؟

þ الف) به نتایج گمان بد در ذهن ترتیب اثر ندهیم: سه چیز است که وجود آن در مومن پسندیده نیست، از جمله سوءظن و راه فرارش این است که به آن جامه ی عمل نپوشاند. ب) اصلاً گمان بد را به ذهن خود راه ندهد، امیر المومنین: اطلُب لا خیک عذراً فان لم تجدله عذرا فالتمس له عذراً

38) با توجه به راههای نیکوترین تفسیر رفتار دیگران، چه تحلیل روانشناختی حاصل می شود؟

þ الف) ایجاد احتمالات متعدد، سبب می شود که تفسیر سوء رفتار، یک احتمال کم ارزش شود

ب) تا یقین به چگونگی اعمال دیگران حاصل نشده است، نباید به شنیده ها و شایعات اعتنا کرد

þ خیر . فقط در جامعه ی سالم درست است. امیرالمومنین: اذا استولی الصلاح علی الزمان واهله ثم اساء رجل الظن برجل لم یظهر منه خزیة فقد ظلم و اذا استولی الفساد علی الزمان واهله ثم احسن رجل الظن برجل فقد غرر

þ دومین مورد از منابع اساسی خطای در اسناد است. به این معنا که اسناد ما در تعیین علل درونی و بیرونی، به عامل یا ناظر بودن ما بستگی دارد. اگر خود عامل باشیم، مشکل را به عوامل بیرونی و موقعیتی اسناد می دهیم و اگر ناظر باشیم مشکل را به عوامل درونی فرد نسبت می دهیم.

þ [جونز و نیبت]: الف)تفاوت اطلاعات: عامل، اطلاعات زیادی از عمل خود در موقعیت های مختلف دارد و می داند رفتارش در این موقعیت ها چگونه متفاوت می شود. اما ناظر غالباً از سابقه ی رفتاری شخص عمل کنند اطلاعی ندارد. بنابراین آن را به عوامل درونی اسناد می دهد. ب)تفاوت زاویه ی دید: تمرکز ناظر روی عمل عامل است و به اطراف آن توجه ندارد در نتیجه عوامل را درونی می بیند ولی خود عامل بر محیط هم متمرکز است و از این رو به علل موقعیتی اسناد می کند.

42) سومین مورد از منابع اساسی خطای اسناد چیست؟ توضیح دهید:

þ [براون و راجرز]: سوگیری خدمت به خود: گرایش اسناد نتایج مثبت و موفقیت ها به علل درونی و اسناد نتایج منفی و ناکامی ها به علل بیرونی در کارهای مربوط به خود(ظاهراً وقوع آن همگانی و آثار آن نیرومند است . مثال: شکست یا موفقیت ورزشکاران، سیاستمداران و...)

þ الف) [راس]: عوامل شناختی: گرایشهای معین در نحوه ی پردازش اطلاعات (انتظار داریم نتایج مثبت از خودمان باشد و نتایج منفی از دیگران). ب) [گرینبگرگ]: عومل انگیزشی: نیاز به حفظ و افزایش حرمت خود(این عامل موثر تر است)

44) آیا جنبه های فرهنگی در خطاهای اساسی اسناد موثر است؟

þ بله مثلاً در فرهنگ ما نسبت دادن موفقیت ها به خود مذموم است. از این رو اسنادها بیشتر بیرونی است تا درونی(لطف خدا، کمک اساتید و...)

þ در جامعه ی ما افراد پس از کسب موفقیتهای بزرگ، توفیق خود را مرهون خداوند می دانند. البته برای تبیین این اسناد باید ریشه های آن را در باور های دینی بیابیم.

46) آیا اسناد موفقیت به خداوند، نوعی خطای اساسی اسناد است؟

þ اگر ریشه های آن دارای جنبه های فرهنگی و بر مبنای عقل باشد خطای اسنادی نیست. ثابت می کنیم که این اسناد، مبنای عقل دارد و خطای اسنادی نیست: الف) «ما اصابک من مصیبة فمن الله» زیرا: «الله خالق کل شیء» ب) تلاش انسان با توحید افعالی منافاتی نداردï توکل: من یتوکل علی الله فهو حسبه