Attitude
نگرش
تکلیف جلسه ششم درس روانشناسی اجتماعی دکتر آشنا:
فصل چهارم: نگرش ( تعریف و شکل گیری)
فهرست>>:
1. تعریف و اهمیت نگرش
1-1. تعریف نگرش
مولفه های نگرش
1-2. ویژگی های نگرش
بحث ویژه: ایمان یک نگرش اصلی
3-1. بحث نگرش؛ محوری ترین مباحث روانشناسی اجتماعی
4-1. مفاهیم مرتبط با نگرش
2. راهبردها و عوامل موثر در تکوین نگرش
2 -1. یادگیری اجتماعی
یک- شرطی سازی کلاسیک
دو- شرطی سازی کنشی
سه- مشاهده و تقلید
2-2. مقایسه های اجتماعی
یک- مقایسه خود و دیگران از جهت رفتاری
دو- مقایسه رفتار گروه خود با گروه های دیگر
2-3. منابع انگیزش فردی
یک- نیازها
دو- شخصیت فرد
2-4. منابع انگیزش اجتماعی
یک- وضعیت اقتصادی
دو- فرهنگ
بحث ویژه: راهبردهای اسلام برای تغییر نگرش
2-5.منابع ژنتیک (وراثت)
خلاصه>>:
1. تعریف و اهمیت نگرش
1-1. تعریف نگرش
س- تعریف و مهادلهای فارسی Attitude چیست؟
طرز تلقی، وجهه نظر، باز خورد، وضع روانی، ایستار، گرایش و نگرش که اصطلاح نگرش قبول عام یافته. لمبرت در تعریفی جامع آن را یک روش نسبتا ثابت در فکر، احساس و رفتار نسبت به افراد، گروه ها، موضوع های اجتماعی یا قدری وسیع تر، هر گونه حادثه ای در محیط فرد
س- مولفه های نگرش کدامند؟
1- مولفه های عاطفی (احساسات و عواطف) که به هیجانهای منفی یا مثبت و 2- مولفه های رفتاری (تمایلات رفتاری) که به نحوه خاصی از کنش فرد و 3- مولفه های شناختی (افکار و عقاید) که به فکر و تفسیرهای خاص اشاره دارد. به عنوان مثال در مورد «مار»: نرم و لطیف دانستن مار (مولفه شناختی)، ترس و وحشت با دیدن مار (مولفه عاطفی) و رد درخواست دیگری برای لمس مار (مولفه رفتاری) است.
1-2. ویژگی های نگرش
س- ویژگی های نگرش چیست؟
1- سازه ای فرضی (بدون وجود عینی، غیر قابل مشاهده مستقیم و سنجش عینی)
2- اکتسابی و تدریجی (تاثیر تجربه و آزمایش)
3- نسبتا پایدار (نظام بودن)
4- فردی یا گروهی
5- دارای مولفه های شناختی، عاطفی و رفتاری که هر کدام از اینها می تواند هشیار یا ناهشیار باشد.
6- از ویژگی اصلی یا فرعی برخوردار است. (عمق نگرش ما به بعضی چیزها بیشتر است.)
7- مولفه های ان با هم تعامل دارند. یعنی رفتار ما صرفا شناختی و عقلانی نیست.
8- تناسب سطح مولفه ها با یکدیگر (عمق و ریشه داری یک مولفه=> عمق دو بعد دیگر)
9- نقش بسیار نگرشهای اصلی (نه فرعی) در زندگی افراد و سهولت تشخیص آن با مشاهده
10- تاثیر مستقیم نگرشهای اصلی بر فرعی (چون بیشتر درونی شده و کمتر به شرایط خارجی و موقعیت وابسته اند. مثل تاثیر ایمان به خدا بر زندگی خانوادگی)
بحث ویژه: ایمان یک نگرش اصلی
س- بعضی از اصلی ترین نگرشها در فرهنگ دینی را نام برده و نگرش ایمانی را بررسی کنید.
نگرشهای ایمانی، کفری، منافقانه از اصلی ترین نگرشها در فرهنگ دینی هستند. و اما نگرش ایمانی:
1-مولفه های نگرش ایمانی:
رفتاری: وظایف رفتاری مثل استعانت از صبر و نماز، انفاق و ... .
شناختی و عاطفی: برای صدور یک رفتار، دانش تنها کافی نیست، بلکه انگیزش نیز لازم است. اقرار زبانی به ایمان و حتی عمل تنها کافی نیست؛ بلکه در احادیث به پیوند قلبی (شناخت و عاطفه) نیز تصریح شده.
2- ویژگی های نگرش ایمانی:
ایمان حالتی اکتسابی اختیاری تدریجی و قابل شدت و ضعف است. حالتی روانی، با حقیقتی واحد، قابل ازدیاد و استکمال و سنجش و امتحان است.
3- آثار نگرش ایمانی:
روان شناختی: آرامش، دوست داشتن خدا و ...
رفتاری: فروتنی در نماز، صدقه در تنگدستی و ...
اخروی: بهشت، آمرزش، اجر و پاداش و ... .
3-1. بحث نگرش؛ محوری ترین مباحث روانشناسی اجتماعی
س- چرا بحث نگرش محوری ترین مباحث روانشناسی اجتماعی است؟
تاثیر بر افکار اجتماعی، نحوه تفکر و پردازش اطلاعات و فرآیند رفتار؛ سازماندهی و نگهداری چارچوبهای شناختی اطلاعات در مورد مفاهیم، موقعیت ها و حوادث
4-1. مفاهیم مرتبط با نگرش
س- مفاهیم مرتبط با نگرش را نام ببرید.
عقاید و باورها، رغبت و علاقه و نقش
2. راهبردها و عوامل موثر در تکوین نگرش
2-1. یادگیری اجتماعی
س- از عوامل تکوین نگرش، یادگیری اجتماعی به چه چیزهایی اشاره دارد؟
یک- شرطی سازی کلاسیک: اغلب به صورت ناهشیار و حتی زمانی که فرد از محرک بی اطلاع است، صورت می پذیرد. (تاثیر در تمام رفتارهای معمولی و روزمره؛ مثل تاثیر تصاویر ضمنی و یا شرطی شدن به گروهی خاص بخاطر واکنش های مادر به آن گروه)
دو- شرطی سازی کنشی: مثل کودک چهار ساله ای که با بیان محکم از یک حزب سیاسی دفاع می کند.
سه- مشاهده و تقلید: مثل کودکی که هر چقدر از سیگار کشیدن منع شود، باز هم سیگار می کشد! (چون پدرش سیگاری است.)
2-2. مقایسه های اجتماعی
س- از عوامل تکوین نگرش، مقایسه های اجتماعی به چه چیزهایی اشاره دارد؟
یک- مقایسه خود و دیگران از جهت رفتاری: ادراک خوب و بد نگرشهیمان از راه مقایسه با دیگران (مثل پیروی گروه هوادار از گروه های مرجع)
دو- مقایسه رفتار گروه خود با گروه های دیگر: گاهی بدون آشنایی قبلی با موضوع و تحت تاثیر گروه (مرجع) نگرش خاصی پیدا می کنیم.
2-3. منابع انگیزش فردی
س- از عوامل تکوین نگرش، منابع انگیزش فردی به چه چیزهایی اشاره دارد؟
یک- نیازها: ما درتلاش برای ارضای نیاز های خود، به اموری بر می خوریم که ما را در جهت رسیدن به هدف کمک می کنند یا مانع برآورده شدن نیازهای ما می شوند. (نگرش مثبت به امور نوع اول و نگرش منفی به امور نوع دوم)
دو- شخصیت فرد: ویژگی های شخصیتی باعث ایجاد و تثبیت نگرشهای خاصی می شود.
2-4. منابع انگیزش اجتماعی
س- از عوامل تکوین نگرش، منابع انگیزش اجتماعی به چه چیزهایی اشاره دارد؟
یک- وضعیت اقتصادی: نقش مهم نگرش افراد به کار، سود، پول، رقابت و پس انداز در اقتصاد جامعه
دو- فرهنگ: دین، زبان، اعتقادات و ... بر نگرش افراد اثر می گذارند. اکثر عوامل شکل گیری و تغییر نگرشها، پدیده های فرهنگی هستند.
بحث ویژه: راهبردهای اسلام برای تغییر نگرش
س- در اسلام برای تغییر نگرشها راهبردهای فراوانی وجود دارد. آنها کدامند؟
یک- تثبیت از طریق تقلید و تکرار: توصیه به والدین برای خواندن دعا و قرآن در دوران جنینی و نوزادی و گفتن اذان و اقامه در گوش راست و چپ او؛ بردن کودکان به مجالس مذهبی؛ کافران و مشرکان بزرگسال نیز نگرشهای خود را به طور تقلیدی از پدران و اجداد خود اخذ می کردند.
دو- انگیزه ها و هیجان ها: انگیزه نزدیک شدن به پدر، باعث تغییر نگرش برادران به یوسف شد تا جایی که تصمیم خطرناکی درباره او گرفتند. اسلام برای موقعیت ها هیجانی مثل مرگ، ترس، زلزله، ازدواج، زیارت اماکن مقدس، موفقیت های بزرگ و ... توصیه هاو دستورالعمل هایی دارد که باعث شکل گیری یا تشدید نگرشهای ایمانی می شود. (مثل تسلیت و دیدار خانواده داغدیده)
سه- تفکر و استدلال: حضرت ابراهیم از این کار برای بیدار کردن وجدان مخاطبان خود (ستاره و خورشید پرستان) استفاده کرد.
چهار- ایجاد ناهماهنگی شناختی: قرآن به منکران می گوید که اگر در آن تردید دارید. بدانید که شما را از خاک و نطفه و علقه آفریدیم. یعنی اگر این را می پذیرید، باید معاد را بپذیرید تا دچار ناهماهنگی شناختی نشوید.
پنج- دعا: معصومین در دنیا به ما شناخت می دهند. این شناخت راهی است به سوی شکل گیری یا تغییر نگرش.
شش- توجیه شناختی نسبت به پیامد هر کار: هر که بدی کند، همان مقدار کیفر؛ و هر که خوبی، همان مقدار پاداش می بیند.
هفت- توجه دادن به عظمت خدا: مثل معجزات حضرت موسی (ع).
هشت- وضعیت رفاهی و اقتصادی: هرگاه به انسان ضرر و مصیبتی وارد آید، به درگاه خدا توبه می کند و چون نعمت و ثروت به او عطا کند، خدا را فراموش می کند.
نه- وابستگی های گروهی: نگرشهای ما (هشیار یا ناهشیار) تحت تاثیر تعلقات گروهی ماست.
ده- مراودات دوستانه و خلق خوش: اگر پیامبر اسلام تندخو وسخت دل بود، قطعا مردم از اطراف او پراکنده شده بودند.
2-5.منابع ژنتیک (وراثت)
س- از عوامل تکوین نگرش، منابع ژنتیک (وراثت) به چه چیزی اشاره دارد؟
وراثت بر نگرشهای ما موثر است. به هر حال نگرشها از کانال مغز (که جسمانی است) عبور می کنند. هم بستگی نگرش های دوقلوهای یک تخمکی از وراثت یکسان آنهاست. یک احتمال آن است که وراثت بر عوامل عام تری مانند هیجان خواهی و خلق و خوی مثبت و منفی اثر بگذارد و از آن طریق د زندگی فرد حاضر شود. (خلق منفی، همیشه ناراضی و خلق مثبت، همیشه رضایت شغلی دارد.)
خلاصه کتاب روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی
برداشت:Impression
فهرست:»
2.3-برداشت ویژه: تجلی ایمان در علایم غیر کلامی
3.3- شکل گیری برداشتهای نخستین
4.3- برداشتهای پیچیده تر و نظریه ها
یک- دیدگاه گشتالت و نظریه صفت مرکزی
دو- الگوهای حسابی شکل گیری برداشت
خلاصه:»
س1- چرا برداشتهای اولیه مهم اند؟
1- شکل دهنده روند ارتباطات آینده است.
2- این برداشتها کمتر قابل تغییرند.(تاثیر ماندگاری بر ادراک اجتماعی و رفتار اجتماعی دارند.)
س 2-نظر"اش" در مورد شکل دهی برداشتهای اولیه را بنویسید.
بدون کوشش و زحمت است. ما به فرد نگاه می کنیم و برداشتی از ویژگی های وی شکل می گیرد.یک نگاه، چند کلمه حرف زدن کافی است.
س 3- آغاز ادراک با چیست؟
با ارتباط غیر کلامی. جنبه های مختلف قیافه ظاهری، ساختمان بدنی، ویژگی‌های حرکتی شخص، لحن صدا
س 4- مواد خام اولین برداشت از چه چیزهایی به دست می آیند؟
یک- قیافه ظاهری
دو- ریخت بدنی
سه- ویژگی های حرکتی شخص
چهار- لحن صدا
س 5- مقصود از قیافه ظاهری چیست؟
حالات چهره، نحوه لباس پوشیدن، آرایش موی سر و صورت، عینک،ویژگی‌های مربوط به جنس، نژاد،سن و جذابیت و زیبایی ظاهری
س 6- با مثال چگونه از قیافه ظاهری در برداشت استفاده می کنید؟
لباس چگونگی احترام و توجه به هنجارهای جامعه، تعلق فرد به گروهی خاص، شخصیت و طبقه اجتماعی فرد را نشان می دهد. مثلا لباس کهنه و پاره نشان دهنده فقر ممکن است باشد.
س7- تقسیم بندی شلدون را بنویسید.
1- فربه تن(کوتاه و چاق): راحت طلب، خوش مشرب، مهربان و خون سرد
2- ستبر تن(اندام عصبانی): بی باک، نترس و جاه طلب
3- کشیده تن(لاغر و استخوانی): درون گرا، عصبی و خشک
س8= مقصود از ویژگی های حرکتی شخص چیست؟
نگاه، ژست، طرز راه رفتن، حرکات سر و دست و لمس که هر کدام تصورات قالبی و برداشتهای ویژه ای را به دنبال دارد که بسیاری از آنها جنبه فرهنگی دارد.
س 9- برای برداشت اولیه از ویژگی های حرکتی شخص با توجه به جنبه فرهنگی مثال بزنید.
دست راست بر سینه، خم شدن و عقب عقب رفتن در کشور ما، نشانه احترام و ارادت خاص (به ویژه در مشاهد مشرفه)
س 10- نقش لحن صدا در شکل گیری برداشت اولیه چیست؟
کیفیت صدا که با سخن گفتن آشکار می شود، برداشتهای ویژه ای را به دنبال دارد. مردم ارتباط بین صدا و شخصیت را باور دارند.مثلا:صدای آرام و عمیق برای مَرد، نشان دهنده خصوصیت شخصیتی "جوان و هنرمند" است.
2.3- برداشت ویژه: تجلی ایمان در علایم غیر کلامی:
س 11- شناخت مومنان چگونه می تواند صورت بگیرد؟
1- اقرار زبانی(که به تنهایی کافی نیست!)
2- علایم غیر کلامی(که در عمل و از طریق اعضا و جوارح آشکار می گردد.)
س 12- مومن را در احادیث به کمک قیافه ظاهری شناسایی کنید.
1- گشاده رویی(بشره فی وجهه)
2- سکوت اندیشمندانه(کثیر صمته... مغمور بفکرته: فرو رفته در اندیشه)
3- پاکیزگی و آراستگی در ظاهر
1- رعایت پاکیزگی لباس و آراستگی ظاهری برای خوشایندی حضور فرد در جامعه و نیز نماز
2- رعایت حریم عفاف و حجاب و داشتن پوشش مناسب غیر تحریک آمیز در ارتباطات
دو نکته:
*- لباس باید متعارف و مطابق عرف باشد.
*- از تشابه مردان و زنان با پوشیدن لباس خاص جنس دیگرمنع شده است.
4- خشوع و رقت قلب:اشک و آب دیده
س13- به تعدادی آیات و روایات در مورد ویژگی های حرکتی مومنان اشاره کنید.
1- قیام و رکوع و سجود برای خداوند متعال
2- داشتن بدن آرام(یمشون علی الارض هونا)
3- تواضع در حرکات و رفتار(متکبرانه راه نرفتن)
4- دست دادن به دیگر مومنان و فشار آهسته
س 14- ویژگی های خاص کیفیت صدای مومنین را بنویسید.
*- قاطعیت و استواری سخن(القول الثابت) ناشی از ثبات اعتقادی
*- رعایت میانه روی در بلندی و کوتاهی واجتناب از فریاد
3.3- شکل گیری برداشتهای نخستین:
س 15- برداشت نخستین چگونه شکل می گیرد؟
1- جلب توجه به رفتار و علایم غیرکلامی فرد
2- تفسیر این علایم بر اساس:
1- تداعی های قبلی
2- دسترس پذیری(افکاری که فعلا در ذهن ما جریان دارد.)
س 16- منظور از تداعی ها چیست؟
رابطه و پیوند میان دو یا چند نماد ذهنی بر اساس معانی کلمات یا ...
س17- مقصود از دسترسی پذیری چیست؟
میزان سهولت و سرعت ورود افکار به ذهن
س 18- عوامل موثر در قابلیت دسترس پذیری را نام ببرید.
1- انتظارات
2- انگیزه ها( آرزوها، خواستها و اهداف خود)
3- خلق مثبت یا منفی
4- بافت یا موقعیت
5- فعال سازی اخیر(یک نماد ذهنی که اخیرا مورد توجه واقع شده است تا مدت زمانی به صورت قابل دسترس باقی می ماند.)
6- فراوانی فعال سازی: استفاده مکرر از یک الگوی شناختی=:. افزایش دسترسی به آن مفاهیم و تفسیر رفتار دیگران با آنها.
4.3- برداشتهای پیچیده تر ونظریه ها:
س 19- نظریه های مختلف درباره چگونگی شکلگیری برداشتهای پیچیده تر را نام ببرید.
یک- دیدگاه گشتالت و نظریه صفت مرکزی
دو- الگوهای حسابی شکل گیری برداشت
سه- دیدگاه شناخت اجتماعی
یک- دیدگاه گشتالت و نظریه صفت مرکزی:
س 20 – اساسی ترین اصل روان شناسی گشتالت چیست؟
کل چیزی بیشتر ازمجموعه اجزای آن است. آنچه ادراک می کنیم، بیش ازجمع ادراکهای منفرد است. هر بخش از دنیای اطراف ما تنها بر حسب ارتباطش با دیگر بخشها یا محرکهای دیگر قابل تفسیر و ادراک است.
س 21- نظریه اش چیست؟
بکارگیری اصل .:کل چیزی بیش از مجموعه اجزای آن است:. در شکل گیری برداشت: یعنی در شکل گیری برداشتها، صرفا همه صفات دیگران گرد هم نمی آیند؛ بلکه این صفات در ارتباط با هم ادراک می شوند. ادراگ گر از طریق برخی صفات (صفات مرکزی) مثل تکیه گاهی که تمام اطلاعات دیگر حول و حوش آن هستند، می کوشد به هسته شخصیت طرف مقابل راه یابد.
دو – الگوهای حسابی شکل گیری برداشت:
س 22- نظریه اندرسون و کامل شدن آن نظریه توسط فیش بین و هانتر را بنویسید.
الگوهای حسابی برای فرآیند ادغام به هنگام شکل گیری برداشت با ریاضی(میانگین وزنی). هر بخش اطلاعات هر فرد بر حسب اهمیت نسبی اش وزن می شود.
س 23- عوامل موثر در افزایش وزن در میانگین وزنی الگوهای حسابی شکل گیری برداشت را بنویسید.
1- اعتبار و موثق بودن منبع اطلاعات
2- منفی بودن اطلاعات
3- نامتعارف و افراطی بودن اطلاعات
4- مقدم بودن اطلاعات(اثر تقدم)
س 24 – مقصود از دیدگاه شناخت اجتماعی چیست؟
فهم شکل گیری برداشت بر حسب نحوه توجه، ذخیره سازی، یادآوری و انسجام اطلاعات اجتماعی. برداشت ما هم متضمن نمونه ای عینی و هم امور انتزاعی (به دست آمده از مشاهدات مکرر رفتار دیگران) است. مثل یادآوری قطع سخنان ما در اولین برخورد(مثال نمونه عینی) و خوش بینی و با عاطفگی(مثال امور انتزاعی)